Sokağa Çıkma Yasağı İdari Para Cezaları iptal edildi! Resmi Gazetede yayımlandı 2023

Sokağa Çıkma Yasağı İdari Para Cezaları: Nelerdir, Nasıl İtiraz Edilir?

COVID-19 salgını nedeniyle Türkiye’de birçok ilde sokağa çıkma yasağı uygulanmaktadır. Bu yasaklara uymayan vatandaşlara ise idari para cezası kesilmektedir. Peki, sokağa çıkma yasağı idari para cezaları nelerdir, ne kadar, nasıl ödenir ve nasıl itiraz edilir? Bu makalede bu soruların cevaplarını bulabilirsiniz.

Sokağa Çıkma Yasağı İdari Para Cezaları Nelerdir?

Sokağa çıkma yasağı idari para cezaları, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282. maddesi uyarınca verilen cezalardır. Bu maddeye göre, “Bu Kanunda yazılı olan yasaklara aykırı hareket edenler veya zorunluluklara uymayanlara, fiilleri ayrıca suç oluşturmadığı takdirde, ikiyüzelli Türk Lirasından bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.”¹

Bu ceza miktarı, Vergi Usul Kanunu’na göre her yıl yeniden değerlenmektedir. 2021 yılında sokağa çıkma yasağına uymayanlara kesilen idari para cezası 3 bin 150 TL’dir²³.

Sokağa Çıkma Yasağı İdari Para Cezaları Nasıl Ödenir?

Sokağa çıkma yasağı idari para cezaları, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenmelidir. Ödeme yapmak için iki seçenek vardır:

• E-Devlet üzerinden online olarak ödeme yapmak⁴
• Vergi dairelerine veya anlaşmalı bankalara giderek ödeme yapmak⁵

Ödeme süresi içinde ödenmeyen idari para cezalarına gecikme zammı uygulanır. Gecikme zammı oranı, her ay için Vergi Usul Kanunu’nda belirlenen gecikme faizi oranının yarısı kadardır.

Sokağa Çıkma Yasağı İdari Para Cezalarına Nasıl İtiraz Edilir?

Sokağa çıkma yasağı idari para cezalarına itiraz etmek isteyen vatandaşlar, cezanın tebliğinden veya tefhiminden itibaren 15 gün içinde Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurmalıdır. Başvuru dilekçesinde itirazın gerekçesi ve delilleri belirtilmelidir.

İtirazın kabul edilmesi durumunda idari para cezası iptal edilir. İtirazın reddedilmesi durumunda ise karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir.

Sokağa Çıkma Yasağı İdari Para Cezalarına İlişkin Sıkça Sorulan Sorular

Sokağa çıkma yasağına uymayanlara başka yaptırımlar uygulanır mı?

Sokağa çıkma yasağına uymayanlara sadece idari para cezası uygulanmaz. Ayrıca Türk Ceza Kanunu’nun 195. maddesi uyarınca, bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davrananlara 2 aydan 1 yıla kadar hapis cezası verilebilir.

Sokağa çıkma yasağına muaf olanlar kimlerdir?

Sokağa çıkma yasağına muaf olanlar, İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı genelgelerde belirtilen kişi ve kurumlardır. Bunlar arasında sağlık çalışanları, kamu görevlileri, basın mensupları, market, fırın, eczane gibi temel ihtiyaçların karşılanmasına yönelik işletmelerin çalışanları, hayvan besleyenler, cenaze törenlerine katılanlar gibi bazı gruplar bulunmaktadır.

Sokağa çıkma yasağı hukuka uygun mu?

Sokağa çıkma yasağı, salgın hastalıklarla mücadele kapsamında alınan bir tedbirdir. Ancak bu tedbirin hukuka uygun olması için bazı koşulların sağlanması gerekir. Bunlar arasında Anayasa’ya uygunluk, kanunilik, orantılılık, şeffaflık ve denetlenebilirlik gibi ilkeler bulunmaktadır. Bu ilkelerin ihlal edildiği durumlarda sokağa çıkma yasağı hukuka aykırı olabilir.

Pandemide kesilen cezalar iptal ediliyor! Resmi Gazete’de yayımlandı

Koronavirüs salgını sebebiyle verilen idari para cezaları kaldırılmıştı. Bu cezaları ödemiş olanlar için de devletin geri ödeme yöntemi açıklandı. Resmi Gazete’de duyurulan karara göre 31 Aralık 2024 tarihine kadar müracaat edenlerin yatırdıkları cezalar geri verilecek. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yayımladığı tebliğde, koronavirüs salgınının ilk ortaya çıktığı 11 Mart 2020 tarihinden 9 Kasım 2022 tarihine kadar olan sürede, alınan cezalardan vazgeçildiği ifade edildi.

Tebliğde, salgının önlenmesine yönelik idari tedbirler çerçevesinde, aykırı davranışlar nedeniyle alınan cezalarla ilgili Anayasa Mahkemesi’nin 5 Nisan 2023 tarihli kararı anımsatıldı. “Alınmış olan idari para cezaları geri ödenmez” hükmünün Yüksek Mahkeme tarafından iptal edildiği bilgisi aktarıldı.

Buna göre yatırılan cezalar, tahsilatı yapan idari birime 31 Aralık 2024 tarihine kadar yapılacak başvurunun ardından, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca belirlenecek usul ve esaslara göre geri ödenecek.

Alınan para cezalarının iadesine ilişkin başvuru formu da Resmi Gazete ekinde bulunmaktadır.

Resmi Gazetede Yayınlanan Kanun Metni:

Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)’ndan:

TAHSİLAT GENEL TEBLİĞİ / (SERİ: B SIRA NO: 19)

Kapsam

MADDE 1- (1) Bu Tebliğde, 3/11/2022 tarihli ve 7420 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun geçici 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının uygulamasına dair düzenlemeler yer almaktadır.

Dayanak

MADDE 2- (1) Bu Tebliğ, 7420 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.

7420 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi

MADDE 3- (1) 7420 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinde, COVID-19 salgın hastalığının yayılmasını önlemek amacıyla bu hastalığın ülkemizde ilk defa görüldüğü 11/3/2020 tarihi ile geçici 4 üncü maddenin yürürlüğe girdiği 9/11/2022 tarihi arasında geçen süre içerisinde işlenen fiiller için 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ile 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu kapsamında idari para cezası verilmemesi, verilmiş olan idari para cezalarının tebliğ edilmemesi, tebliğ edilmiş olanların ise tahsilinden vazgeçilmesi ancak tahsil edilmiş olan idari para cezalarının iade edilmemesi yönünde hükümler yer almıştır.

Ancak, 7420 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinde yer alan “tahsil edilmiş olan idari para cezaları iade edilmez.” ibaresi 24/5/2023 tarihli ve 32200 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 5/4/2023 tarihli ve E.S.: 2023/44, K.S.: 2023/71 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.

Anayasa Mahkemesinin verdiği karar sonrasında, anılan Kanunlar kapsamında verilen idari para cezalarına karşılık 7420 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin yürürlüğe girdiği 9/11/2022 tarihinden önce yapılan ödemelerin iade edilmesini temin etmek üzere, 14/7/2023 tarihli ve 7456 sayılı 6/2/2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 24 üncü maddesiyle 7420 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesine “(2) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilen idari para cezaları, 31/12/2024 tarihine kadar tahsilatı yapan idari birime yapılacak başvuru üzerine Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslara göre iade edilir.” fıkrası eklenmiştir.

Bu hükme göre, 7420 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamında olan ve maddenin yürürlüğe girdiği 9/11/2022 tarihinden önce tahsil edilmiş olan idari para cezaları, tahsilatı yapan idari birime 31/12/2024 tarihine kadar (bu tarih dâhil) başvurulması halinde iade edilecektir.

Başvuru

MADDE 4- (1) COVID-19 salgın hastalığının yayılmasını önlemek amacıyla alınan tedbirlere uyulmaması nedeniyle 1593 sayılı Kanun ile 5326 sayılı Kanun kapsamında verilen ve 9/11/2022 tarihinden önce tahsil edilen idari para cezasının iade edilebilmesi için bu Tebliğ ekinde yer alan dilekçenin doldurulması ve varsa idari yaptırım karar tutanağı ile ödeme belgesinin birer örneğinin dilekçeye eklenerek 31/12/2024 tarihine kadar ödemenin yapıldığı idari birime başvuruda bulunulması gerekmektedir.

(2) Başvurular ödemenin;

1. a) Vergi dairesine veya vergi dairesi adına banka/Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.’ye yapılmış olması halinde, Gelir İdaresi Başkanlığının internet adresi (www.gib.gov.tr) üzerinden yapılabileceği gibi ödemenin yapıldığı vergi dairesine doğrudan veya posta yoluyla ya da diğer vergi daireleri aracılığıyla,
2. b) Cezayı veren birime hizmet veren muhasebe birimine, malmüdürlüğüne veya defterdarlık muhasebe müdürlüğüne yapılmış olması halinde, ödemenin yapıldığı muhasebe birimine doğrudan veya posta yoluyla ya da diğer muhasebe birimleri aracılığıyla yapılabilecektir.

Başvuru üzerine yapılacak işlemler

MADDE 5- (1) 7420 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası kapsamında yapılacak başvuruların, tahsilatı yapan idari birim dışında başka bir vergi dairesine veya muhasebe birimine yapıldığının tespiti halinde, başvuru dilekçesi başvuruyu alan vergi dairesince/muhasebe birimince ilgili vergi dairesine/muhasebe birimine yazı ekinde gönderilecektir.

(2) İadeyi yapacak vergi dairesi/muhasebe birimi tarafından idari yaptırım karar tutanağı kontrol edilerek, cezanın 1593 sayılı Kanun veya 5326 sayılı Kanun kapsamında COVID-19 salgın hastalığının yayılmasını önlemek amacıyla alınan tedbirlere uyulmamaktan dolayı verildiğinin ve ödemenin 9/11/2022 tarihinden önce yapıldığının tespit edilmesi üzerine ödenmiş olan tutarlar iade edilecektir. İdari yaptırım karar tutanağının cezaya muhatap olan tarafından ibraz edilememesi ve iadeyi yapacak birimde de bir örneğinin bulunmaması halinde, iadeyi yapacak birim tarafından cezayı veren birim ile yazışma yapılmak suretiyle tutanağın temini, tutanağın bir örneğinin cezayı veren birimde bulunamaması halinde cezayı veren birimden bilgilerin temini üzerine gerekli kontroller yapılacaktır.

(3) Vergi dairelerince yapılacak iadelerde, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 23 üncü maddesi ile 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 88 inci maddesinin on altıncı fıkrası dikkate alınacaktır.

(4) 1593 sayılı Kanun veya 5326 sayılı Kanun kapsamında verilmeyen veya bu Kanunlar kapsamında COVID-19 salgın hastalığının yayılmasını önlemek amacıyla alınan tedbirlere uyulmaması fiilinden farklı bir gerekçeyle verilen idari para cezaları 7420 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamı dışındadır.

Diğer hususlar

MADDE 6- (1) 7420 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince, 1593 sayılı Kanun ile 5326 sayılı Kanun kapsamında COVID-19 salgın hastalığının yayılmasını önlemek amacıyla bu hastalığın ülkemizde ilk defa görüldüğü 11/3/2020 tarihi ile geçici 4 üncü maddenin yürürlüğe girdiği 9/11/2022 tarihi arasında geçen süre içerisinde işlenen fiiller için idari para cezası verilmemesi, verilmiş olan idari para cezalarının tebliğ edilmemesi, tebliğ edilmiş olanların ise tahsilinden vazgeçilmesi yönünde düzenleme yer aldığından, 9/11/2022 tarihinden sonra madde kapsamına giren idari para cezalarına karşılık tahsil edilmiş tutarların anılan maddenin bu Tebliğde açıklanan ikinci fıkrası ile ilişkilendirilmeksizin 25/11/2022 tarihli ve 32024 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tahsilat Genel Tebliği (Seri: B Sıra No: 16)’nin 4 üncü maddesinde yapılan açıklamalar kapsamında iade edilmesi gerekmektedir.

Yürürlük

MADDE 7- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 8- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Hazine ve Maliye Bakanı yürütür.

Sonuç

Sokağa çıkma yasağı idari para cezaları, COVID-19 salgını nedeniyle uygulanan bir tedbirdir. Bu cezaların miktarı, ödeme şekli ve itiraz yolları hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Ayrıca sokağa çıkma yasağına uymayanların sadece idari para cezası değil, aynı zamanda hapis cezası ile de karşılaşabileceklerini unutmamak gerekir. Bu nedenle sokağa çıkma yasağına uymak hem kendi sağlığımız hem de toplum sağlığı için sorumluluk gerektirmektedir.

Kaynaklar

¹: Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ²: Sokağa Çıkma Yasağı Para Cezası Nedir? Nasıl İtiraz Edilebilir? ³: Sokağa çıkma yasağı cezası ne kadar? Tam kapanmada sokağa çıkanlar kaç … ⁴: E-Devlet Sistemi ⁵: Vergi Daireleri ve Anlaşmalı Bankalar : Vergi Usul Kanunu : SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI CEZASI VE İTİRAZ YOLU : Ceza Muhakemesi Kanunu : Türk Ceza Kanunu : İçişleri Bakanlığı Genelgeleri : Soru ve cevaplarla: Sokağa çıkma yasağı ve kesilen para cezaları hukuka …