Denizlerin zenginliği ve çeşitliliği, insanların damak tadına ve sağlığına katkı sağlayan birçok balık türü sunmaktadır. Bu balıklardan biri de kırlangıç balığıdır. Kırlangıç balığı, Triglidae familyasına ait bir deniz balığı cinsidir. Sırt rengi kırmızı-pembe, karın ise pembe ve beyazdır. Yanlardan basık bir vücuda sahip olan kırlangıç balığının kafası oldukça büyük, gözleri iri ve ağızları körüklüdür.
Kırlangıç balığı, bütün denizlerde bulunmasına rağmen genelde Marmara, Akdeniz ve Ege’de görülür. Mevsimi ise nisan ve eylül ayları arasındadır. Kırlangıç balığı, hem lezzetli hem de faydalı bir balık olarak bilinir. Etinde bulunan protein, omega-3 yağ asitleri, vitaminler ve mineraller sayesinde kalp sağlığına, beyin fonksiyonlarına, bağışıklık sistemine ve kemik gelişimine katkı sağlar. Kırlangıç balığını çorba, yahni, köfte, buğulama dışında fırında, tavada veya ızgarada pişirebilirsiniz. Bu bölümde, kırlangıç balığının özellikleri, nasıl yakalanır, temizlenir ve pişirilir gibi konulara değineceğiz.
Kırlangıç Balığı Nasıl Yakalanır?
Kırlangıç balığı avlamak için doğal yemlere yönelmek gerekir; çünkü kırlangıç balığı doğal yemlere gelen bir balıktır. İstavrit, izmarit balığı, zargana, kolyoz ve uskumru gibi balıklar yem olarak kullanılabilir. Yem olarak izmarit gibi pullu bir balık kullanılacaksa, avdan önce pullarının temizlenmesi önerilir. Kırlangıç balığı avlamak için uzun köstekli dip sürütmesi, tel terazili beden, üç köstekli takım ve zokalı takım gibi farklı takım seçenekleri vardır. İğnenin her seferinde yeme tam ortadan batırılması önemlidir. Kırlangıç balığı avlamak için en uygun zaman ilkbahar sonu yaz başıdır. Nisan, mayıs ve haziran ayları arasında daha bolca rastlanabilir.
Kırlangıç Balığı Nasıl Temizlenir?
Kırlangıç balığını temizlemek için öncelikle pullarını temizlemek gerekir. Pullarını temizlemek için balığın derisine bıçağı bir iki defa sürtmek yeterlidir. Bu işlem sırasında balığın zarar görmemesi için bıçağı dik tutmak gerekir. Pulları dışında karnını yararak iç organlarını çıkaracağınız kırlangıç, yapılacak yemeğe göre farklı şekillerde dilimlenir ve kafa kısmı kesinlikle atılmaz. Özellikle çorba yapımında kullanılan kırlangıç başının beyin ve yanak kısımları oldukça lezzetlidir.
Kırlangıç Balığı Nasıl Pişirilir?
Kırlangıç balığını pişirmek için farklı yöntemler kullanabilirsiniz. Kırlangıç balığını fırında bütün halinde hazırlamak için, üzerine tuz ve karabiberden oluşan karışım sürülür ve zeytin yağı ile şarap ilave edilerek fırında, kısa sürede pişirilir1. Kırlangıç balığını tavada pişirmek için, balıkların derisini çıkarmadan önce unlayabilirsiniz. Tavada kızdırılmış zeytinyağı veya tereyağı ile balıkları her iki tarafından da kızartabilirsiniz. Tavada pişirdiğiniz balıkların üzerine limon suyu sıkabilirsiniz. Kırlangıç balığını ızgarada pişirmek için, balıkları önceden marine etmeniz gerekir. Zeytinyağı, limon suyu, sarımsak, tuz ve karabiberden oluşan bir sos hazırlayabilirsiniz. Balıkları bu sosla iyice harmanladıktan sonra buzdolabında en az yarım saat bekletin. Izgarayı iyice ısıttıktan sonra balıkları arkalı önlü pişirin4.
Kırlangıç Balığı Faydaları Nelerdir?
Kırlangıç balığı, sadece lezzetli etiyle değil, aynı zamanda sağlığa pek çok faydasıyla da dikkat çeken bir balık türüdür. Kırlangıç balığının faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- İçerisinde bulunan omega-3 yağ asidi sayesinde unutkanlık, hafıza kaybı azalır, beyin fonksiyonları gelişir ve depresyon riski düşer.
- Kandaki yağ düzeyinin dengelenmesini sağlar, kalp krizi ve felç riskini azaltır.
- A vitamini ve fosfor bulunduğu için, göz sağlığına katkıda bulunur.
- İçerisinde bulunan kalsiyum sayesinde kemik gelişimine ve sağlığına katkıda bulunur.
- Protein içerikli olan kırlangıç balığı, doku oluşumunda ve hücrelerin yenilenmesinde çok büyük rol oynar.
- Vücutta fazla yağların birikmesinin engellenmesine yardımcı olur.
- Yüksek tansiyonu önler.
- Hiperaktivite sorununun etkilerini azaltır.
- Eklem ağrılarına iyi gelir.
- Vücut direncini arttırır.
Kırlangıç Balığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Kırlangıç balığı neden uğursuz sayılır?
Kırlangıç balığı, gelişmiş solungaçları ve gırtlak yapıları nedeniyle uğultulu sesler çıkarabildikleri için balıkçılar tarafından ‘inleyen balık’ olarak nitelendirilir ve uğursuz sayılır2. Ancak bu inanışın bilimsel bir dayanağı yoktur.
Kırlangıç balığı hangi aylarda yenmelidir?
Kırlangıç balığı her mevsimde yenilebilir; ancak en lezzetli olduğu dönem nisan ve eylül ayları arasındadır1.
Kırlangıç balığı kaç kaloridir? Kızartma olarak hazırlandığında 100 gram kırlangıç balığı ortalama 200 kalori, haşlama olarak hazırlandığında ise 100 gram kırlangıç balığı ortalama 100 kalori içerir.
Kırlangıç Balığı Zehirli mi?
Kırlangıç balığı zehirli mi sorusu, birçok balık severin merak ettiği bir konudur. Kırlangıç balığı, denizlerin en lezzetli ve faydalı balıklarından biridir; ancak dikenleri nedeniyle bazı riskler taşır. Bu bölümde, kırlangıç balığının zehirliliği, dikenlerinin etkileri ve nasıl önlem alınabileceği gibi konulara değineceğiz.
Kırlangıç balığının eti zehirli değildir; ancak sırt kısımlarında bulunan dikenleri zehirli olabilir. Bu dikenler, doğrudan deri ile temas ettiğinde bazı alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu reaksiyonlar arasında kaşıntı, kızarıklık, şişlik, ateş, baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler sayılabilir. Ayrıca, nadiren de olsa dikenlerin batması sonucunda komaya girmek veya ölümle sonuçlanmak gibi ciddi durumlar da görülebilir.
Kırlangıç balığı zehirlenmesinden korunmak için, öncelikle balığı yakalarken ve temizlerken dikkatli olmak gerekir. Balığı tutarken eldiven kullanmak veya dikenlerine dokunmamak önemlidir. Balığı temizlerken de pullarını ve dikenlerini bıçakla keserek ayıklamak gerekir. Balığı pişirirken de dikenlerinin tamamen yok olduğundan emin olmak gerekir. Eğer diken batarsa, yaranın temizlenmesi ve antiseptik bir madde ile tedavi edilmesi gerekir. Ayrıca, alerjik reaksiyon gösteren kişilerin acil tıbbi yardım alması gerekir.
Kırlangıç balığı zehirliliği ciddiye alınması gereken bir durumdur. Ancak bu durum, kırlangıç balığının lezzetinden ve faydalarından mahrum kalınması anlamına gelmez. Sadece balığı yakalarken, temizlerken ve pişirirken bazı önlemler almak yeterlidir. Kırlangıç balığını doğru bir şekilde hazırlayarak afiyetle yiyebilirsiniz.
Kırlangıç Balığı Çorbası Nasıl Hazırlanır?
Kırlangıç balığı çorbası, denizlerin lezzetli ve faydalı balıklarından biri olan kırlangıç balığını kullanarak hazırlanan bir çorba türüdür. Bu çorba, hem damak tadına hem de sağlığa hitap eden bir yemektir. Kırlangıç balığı çorbası yapmak için, öncelikle balıkları haşlamak, sonra kılçıklarını ayıklamak ve son olarak sebzeler ve terbiye ile pişirmek gerekir. Bu bölümde, kırlangıç balığı çorbasının malzemeleri, yapılışı ve püf noktaları hakkında bilgi vereceğiz.
Kırlangıç balığı çorbasının malzemeleri şunlardır:
- 4 adet kırlangıç balığı (temizlenmiş)
- 1 adet büyük boy havuç
- 1 adet büyük boy patates
- 1 adet orta boy soğan
- 2 adet defne yaprağı
- 4-5 adet tane karabiber
- 1 adet limonun kabuğu
- 1/2 adet maydanoz
- 1/3 çay bardağı zeytinyağı
- 1 çay kaşığı tuz
Terbiyesi için:
-
- 1 adet yumurta sarısı
- 1 adet limonun suyu
Kırlangıç balığı çorbasının yapılışı ise şöyledir1:
- Balıklarınızı bir tencereye aktarın ve üzerine 1 litre kadar oda sıcaklığında su, defne yaprakları, tane karabiberler ve iri iri bir şekilde bırakılmış limon kabuklarını ilave edin. Ardından orta ateşte kaynamaya bırakın.
- Kaynayan suya balıkları atın. 20 dakika pişirin. Kenara alıp, soğumasını bekleyin.
- Balıkların tam pişmeden sudan alınıp ayıklanması içinde kılçık kalmamasını sağlayacaktır.
- Terbiyeyi ilave ederken azar azar ilave etmek ve terbiyeyi hazırlarken içine mutlaka kaynama suyundan koymak çorbanızın kesilmesini engelleyecektir.
- Kaynayan suyun içerisine küp küp doğranmış soğan, havuç ve patatesleri alın. Zeytinyağını da ilave edin. Yumuşayıncaya kadar pişirin.
- Sebzeler suyun içinde pişerken balıklarınızı içinde kılçık kalmayacak şekilde ayıklayın. İri ya da küçük parçalar halinde damak zevkinize göre parçalara ayırın.
- Kaynamakta olan sebzelerin içerisine ilave edin. Tuzunu da ekleyin. Hep birlikte 5-10 dakika daha kaynatın.
- Ayrı bir kabın içerisine yumurta sarısı ve limonu güzelce çırpın. Kaynayan sudan bir kepçe alıp üzerine ilave edin ve çırpmaya devam edin.
Kırlangıç Balığı Fırında Nasıl Pişirilir?
Kırlangıç balığı fırında nasıl yapılır sorusu, denizlerin lezzetli ve faydalı balıklarından biri olan kırlangıç balığını farklı bir şekilde denemek isteyenlerin merak ettiği bir konudur. Kırlangıç balığı fırında pişirmek için, öncelikle balıkları temizlemek, sonra baharatlamak ve son olarak fırında kısa sürede pişirmek gerekir. Bu bölümde, kırlangıç balığı fırında nasıl yapılır sorusunun cevabını, malzemeleri, yapılışı ve püf noktaları ile birlikte vereceğiz.
Kırlangıç balığı fırında yapmak için gerekli malzemeler şunlardır:
- 4 adet kırlangıç balığı (temizlenmiş)
- 1/2 limonun suyu
- 1/4 su bardağı zeytinyağı
- 2 diş sarımsak (ezilmiş)
- 1 tatlı kaşığı tuz
- 1/2 tatlı kaşığı karabiber
- 1/2 tatlı kaşığı pul biber
- 1/2 tatlı kaşığı kekik
- 1/4 demet maydanoz (kıyılmış)
Kırlangıç balığı fırında yapılışı ise şöyledir1:
- Fırını 200 dereceye ayarlayın ve ısıtın.
- Bir kabın içinde limon suyu, zeytinyağı, sarımsak, tuz, karabiber, pul biber ve kekik karıştırın.
- Balıkları yağlı kağıt serili bir fırın tepsisine yerleştirin.
- Hazırladığınız sosu balıkların üzerine ve içine iyice yedirin.
- Fırına verin ve yaklaşık 20 dakika pişirin.
- Pişen balıkları fırından çıkartın ve üzerine maydanoz serpin.
- Sıcak olarak servis edin.
Sonuç
Kısacası, kırlangıç balığı denizlerin lezzetli ve faydalı bir mucizesidir. Hem avlaması hem de pişirmesi kolay olan bu balık türü, sağlıklı bir beslenme için ideal bir seçimdir. Kırlangıç balığının özellikleri, nasıl yakalanır, temizlenir ve pişirilir gibi konulara değindiğimiz bu makaleyi umarım faydalı bulmuşsunuzdur. Afiyet olsun!
